Java-da sadə operatorlar

codex

Java proqramlaşdırma dilində operatorlar dəyişənlər və dəyərlər üzərində müxtəlif əməliyyatlar aparmaq üçün istifadə olunur. Operatorlar proqramda əsas riyazi, məntiqi və müqayisə əməliyyatlarını icra etməyə imkan verir. Bu məqalədə Java-da istifadə olunan əsas operator növlərinə baxacağıq.

1. Riyazi operatorlar (Arithmetic operators)

Riyazi operatorlar ədədi dəyərlər üzərində toplama, çıxma, vurma və bölmə kimi əməliyyatlar aparır.

Əsas riyazi operatorlar:

+ (toplama)
- (çıxma)
* (vurma)
/ (bölmə)
% (modul - qalıq tapmaq)

Nümunə:

int a = 10;
int b = 3;
System.out.println(a + b); // 13
System.out.println(a % b); // 1

2. Təkli operatorlar (Unary operators)

Təkli operatorlar bir operand üzərində işləyir. Onlar dəyişənin dəyərini artırmaq, azaltmaq və ya mənfi etmək üçün istifadə olunur.

Əsas təkli operatorlar:

+ (müsbət etmək)
- (mənfi etmək)
++ (1 artırmaq)
-- (1 azaltmaq)
! (məntiqi inkar)

Nümunə:

int x = 5;
System.out.println(++x); // 6
System.out.println(--x); // 5
System.out.println(-x);  // -5

3. Müqayisə operatorları (Relational operators)

Müqayisə operatorları iki dəyəri müqayisə edir və nəticə olaraq true və ya false verir.

Əsas müqayisə operatorları:

== (bərabərdir)
!= (bərabər deyil)
> (böyükdür)
< (kiçikdir)
>= (böyük və ya bərabərdir)
<= (kiçik və ya bərabərdir)

Nümunə:

int a = 5, b = 10;
System.out.println(a > b);  // false
System.out.println(a <= b); // true

4. Məntiqi operatorlar (Logical operators)

Məntiqi operatorlar bir neçə şərtin birgə qiymətləndirilməsində istifadə olunur.

Əsas məntiqi operatorlar:

&& (və - hər iki şərt doğru olmalıdır)
|| (və ya - ən azı bir şərt doğru olmalıdır)
! (inkar)

Nümunə:

boolean cond1 = true;
boolean cond2 = false;
System.out.println(cond1 && cond2); // false
System.out.println(cond1 || cond2); // true
System.out.println(!cond1);         // false

5. Bitiş operatorları (Bitwise operators)

Bitiş operatorları ikili (binary) səviyyədə bitlər üzərində əməliyyat aparır.

Əsas bitiş operatorları:

& (AND)
| (OR)
^ (XOR)
~ (NOT)
<< (sola sürüşdürmə)
>> (sağa sürüşdürmə)

Nümunə:

int a = 5;  // 0101
int b = 3;  // 0011
System.out.println(a & b); // 1 (0001)
System.out.println(a | b); // 7 (0111)

6. Sürüşdürmə operatorları (Shift operators)

Sürüşdürmə operatorları bitləri müəyyən sayda sola və ya sağa hərəkət etdirir:

<< (sola sürüşdürmə)
>> (sağa sürüşdürmə)

Nümunə:

int a = 8; // 1000
System.out.println(a << 2); // 32 (100000)
System.out.println(a >> 2); // 2 (10)

7. Təyinat operatorları (Assignment operators)

Təyinat operatorları dəyişənə dəyər mənimsətmək üçün istifadə olunur.

Əsas təyinat operatorları:

= (sadə mənimsətmə)
+= (toplayaraq mənimsətmə)
-= (çıxaraq mənimsətmə)
*= (vurararaq mənimsətmə)
/= (bölərək mənimsətmə)
%= (modul alaraq mənimsətmə)

Nümunə:

int a = 5;
a += 3; // a = a + 3 -> a = 8
System.out.println(a);

8. Ternar operatoru (Ternary operator)

Ternar operator sadə if-else şərtinin qısa yazılış formasıdır:

şərt ? dəyər1 : dəyər2

Əgər şərt doğru olarsa, dəyər1, əks halda dəyər2 seçilir.

Nümunə:

int a = 5, b = 10;
int max = (a > b) ? a : b;
System.out.println(max); // 10

Nəticə

Java-da operatorlar proqramların əsas hissəsini təşkil edir və müxtəlif əməliyyatları yerinə yetirmək üçün istifadə olunur. Riyazi, məntiqi, təyinat və digər operator növlərini yaxşı başa düşmək, effektiv və düzgün kod yazmaq üçün vacibdir.

codex

Java dilində operatorlar arasında ən yüksək prioritetə malik olanlar Postfiks operatorlardır (expr++, expr--).

Operatorların prioritet sıralaması belədir (yuxarıdan aşağıya doğru):

Postfiks operatorlar (expr++, expr--)
Aritmetik operatorlar (+, -, *, /, %)
Müqayisə operatorları (==, !=, >, <, >=, <=)
Bitwise (bit əsaslı) operatorlar (&, |, ^, ~, <<, >>, >>>)

Nəticə: Ən yüksək prioritet Postfiks operatorlar-a aiddir.