Java-da Stack və Heap yaddaş

[Elvin Hüseynov]

Java proqramlarında yaddaş idarəetməsi iki əsas sahədə həyata keçirilir: Stack və Heap. Hər iki sahə yaddaşın müxtəlif məqsədlər üçün istifadəsini təmin edir və fərqli xüsusiyyətlərə malikdir.

Stack Yaddaşı:

• Məqsədi: Metod çağırışları, lokal dəyişənlər və metodlara aid məlumatların saxlanması üçün istifadə olunur.
• Xüsusiyyətləri:
  • Struktur: LIFO (Last-In-First-Out) prinsipi ilə işləyir, yəni son daxil olan ilk çıxır.
  • Yaddaşın İdarə Edilməsi: Yaddaş avtomatik olaraq idarə olunur; metod tamamlandıqda, ona aid yaddaş avtomatik sərbəst buraxılır.
  • Sürət: Stack yaddaşına giriş sürətlidir və kiçik ölçülü olduğundan cache üçün uyğundur.
  • Məhdudiyyətlər: Yaddaş həcmi məhduddur və böyük məlumatların saxlanması üçün uyğun deyil. Stack yaddaşının dolması Stack Overflow xətasına səbəb ola bilər.

Heap Yaddaşı:

• Məqsədi: Dinamik olaraq yaradılan obyektlərin və classların saxlanması üçün istifadə olunur.
• Xüsusiyyətləri:
  • Struktur: Təsadüfi şəkildə təşkil olunmuşdur və obyektlər yaddaşın müxtəlif yerlərində yerləşə bilər.
  • Yaddaşın İdarə Edilməsi: Yaddaşın idarə edilməsi Garbage Collector tərəfindən həyata keçirilir; istifadə olunmayan obyektlər avtomatik olaraq sərbəst buraxılır.
  • Sürət: Heap yaddaşına giriş nisbətən yavaşdır və fragmentasiya problemi yarana bilər.
  • Məhdudiyyətlər: Yaddaşın əl ilə idarə edilməsi çətindir və yaddaş sızmalarına səbəb ola bilər.

Java-da Stack və Heap yaddaşının istifadəsinə misal:

public class YaddasTest {
    public static void main(String[] args) {
        int a = 10; // Stack yaddaşında saxlanılır
        YaddasTest nesne = new YaddasTest(); // Heap yaddaşında saxlanılır
        nesne.metod();
    }

    public void metod() {
        int b = 20; // Stack yaddaşında saxlanılır
        // Əlavə əməliyyatlar
    }
}

Yuxarıdakı nümunədə:

• int a = 10; ifadəsi ilə yaradılan a dəyişəni Stack yaddaşında saxlanılır.
• YaddasTest nesne = new YaddasTest(); ifadəsi ilə yaradılan nesne obyekti Heap yaddaşında saxlanılır.
• metod() daxilindəki b dəyişəni də Stack yaddaşında saxlanılır.

Stack və Heap yaddaşının müqayisəsi:

• Yaddaşın ölçüsü: Stack yaddaşı məhduddur və kiçik ölçülüdür, Heap yaddaşı isə daha böyükdür.
• Yaddaşın idarə edilməsi: Stack yaddaşı avtomatik idarə olunur, Heap yaddaşı isə Garbage Collector tərəfindən idarə edilir.
• Performans: Stack yaddaşına giriş daha sürətlidir, Heap yaddaşına giriş isə nisbətən yavaşdır.
• Fragmentasiya: Heap yaddaşında fragmentasiya problemi yarana bilər, Stack yaddaşında isə bu problem yoxdur.

Bu fərqlər nəzərə alınaraq, Java proqramlarında yaddaşın effektiv idarə edilməsi mümkündür.